Hinduizm ve Hint Dinleri

Hinduizm ve Hint Dinleri

Dünyanın en kalabalık ikinci ülkesi Hindistan’dır. Nüfusu yaklaşık 1 milyar 335 milyondur. Dini inanç ve kültür çeşitliliği bakımından dünyanın sayılı ülkelerinden birisidir. Hinduizm, Hindistan’ın geleneksel dinidir. Ülke nüfusunun yaklaşık %80’i Hindu, %14’ü ise Müslümandır. Nüfusun geri kalanını sırasıyla Hıristiyanlar, Sihler, Budistler, Caynistler, Mecusiler, Yahudiler ve diğer dini gruplar oluşturur.

7. yüzyıl gibi çok erken bir tarihte Hindistan’a ulaşan İslamiyet, Hinduizm’den sonra ülkenin ikinci en büyük dinidir. İslamiyet’in bölgede kalıcılığı Gazneliler Devleti’yle başlamış ve Babürlüler Devleti ile devam etmiştir. İngilizler 1858 yılında bölgenin hâkimiyetini ele geçirmiştir. Müslüman Türk devletleri Hindistan’daki dini, ilmî, mimari, kültürel ve sosyal faaliyetlere büyük önem vermiştir. Ülkenin en önemli eserlerinden ve dünyanın yedi harikasından biri olan Tac Mahal, Müslüman bir imparator olan Şah Cihan tarafından, vefat eden eşi Mümtaz Mahal adına XVII. (17.) yüzyılda inşa edilmiştir. Tac Mahal, İslam türbe mimarisinin en başta gelen eseridir.

Hinduizm’in Tarihçesi

Sankritçede Sanatana Dharma (Ebedî Yol) olarak bilinen Hinduizm, yaşayan en eski dindir ve kurucusu yoktur. Hinduizm, uzun bir tarihî süreç içerisinde, farklı inanç ve kültürlerin birleşmesi ile oluşmuş bir dindir. Hinduizm, kendinden sonra ortaya çıkan Budizm, Caynizm ve Sihizm’e kaynaklık etmiştir.

Hint Avrupalı göçmenlerden olan Aryanlar MÖ 1700’lerden itibaren Orta Asya’dan göç ederek Hint alt kıtasına gelip yerleşmiş, Aryanların dini inanç ve gelenekleri ile daha alt bir kültür olan yerli halkların inancının karışımı sonucu Hinduizm doğmuştur. Hinduizm’i tarihî gelişim süreci içerisinde dört dönemde incelemek mümkündür. Bunlar sırasıyla; Vedalar Dönemi, Klasik Hinduizm Dönemi, Orta Çağ Dönemi ve Modern Dönemdir.

Vedalar Dönemi:

Bu dönemde başta Vedalar olmak üzere Hindu kutsal metinleri yazıya geçirilmiştir. Bu dönemde çok tanrıcılık hâkimdir ve savaş tanrısı İndra ön plandadır. Kast sistemi (toplumsal sınıflar) ortaya çıkmıştır.

Klasik Hinduizm Dönemi:

Bu dönemde Hinduizm, Hint yarımadasının tamamına hâkim olmuştur. Brahma’nın yanında Vişnu ve Şiva adlı tanrısal varlıklar öne çıkmaya başlamıştır. Çok sayıda mabed inşa edilmiş ve kurban ayini yaygınlaşmaya başlamıştır.

Buda ve Mahavira Hinduizm’deki çok tanrıcılığa, kanlı kurban ayinlerine, kast sistemine ve Brahminler’in otoritesine karşı çıkmıştır. Bunun sonucunda Budizm ve Caynizm dinleri doğmuştur.

Orta Çağ Dönemi:

Bu dönemde Hindistan bölgesine İslamiyet’in ulaşmasıyla birlikte Hindu dini düşüncesinde ciddi bir değişim yaşanmıştır. Özellikle İslamiyet’in tevhit inancı, sınıfsız toplum anlayışı ve bölgede yaşayan mutasavvıfların öğretisi Hint toplumunu derinden etkilemiştir. Hindu dinine mensup Guru Nanak, Hinduların çok tanrılı ve putperest inanışlarına, kast sistemine ve Brahminler’in aşırılığa varan uygulamalarına karşı çıkmıştır. Hinduizm’in içinden Sihizm adı verilen yeni bir din doğmuştur.

Modern Dönem:

Bu dönemde Batı modernizmi ve Hıristiyanlık, Hinduizm’i etkileyerek onu etnik bir dinden evrensel bir din hâline getirmiştir. Bazı reformistler, Hinduizm’i çok tanrılı inançlardan, toplumu da dul kadınların yakılması (sati) gibi geleneklerden kurtarmak istemişlerdir. Mahatma Gandi, sivil itaatsizlik yoluyla Hindistan’ın bağımsızlığını kazanmasına öncülük etmiş (1947), adaletsizliğe ve ayrımcılığa kaşı çıkarak din ile siyaseti birleştirmiştir.

Hinduizm’in İnanç Esasları , Ritüelleri (İbadetler) ve Kutsal Metinleri Hinduizm’in İnanç Esasları: Tanrı anlayışı

Hinduizm çok tanrılı bir inanç sistemine sahiptir. Kaynaklarda pek çok erkek ve dişi tanrısal varlıktan söz edilir fakat bunlardan üç tanesi Brahma, Vişnu ve Şiva önemlidir. Hinduizm inancına göre Brahma yaratıcı ve evrenin mutlak hakimi olan bir tanrıdır. Vişnu koruyucu ve dünya düzeninde ortaya çıkan bozulmaları gideren ve çeşitli şekillerde bedenleşerek yeryüzüne gelen bir tanrıdır. Şiva ise yok edici, ölümün ve hastalığın tanrısı olarak kabul edilir ve saygı gösterilir. Hinduizm’de pek çok tanrıya inanılır fakat bunlar ayrı tanrılar değildir hepsi Brahma’nın farklı görüntüleridir.

Hinduizm inancına göre Brahma, Vişnu ve Şiva erkek olarak betimlenirken Devi dişi tanrısal varlık olarak kabul edilir. Devi, erkek tanrısal varlıkların silahlarını elinde tutan sayısız kollara sahip, güzel bir kadın tanrıçadır. Bu tanrıçaya, yaratılmışlara hayat veren bir güç olduğu için “Anne” denilmiştir.

Hinduizm’in en belirgin özelliklerinden biri kast sistemidir. Hindulara göre kast sistemi dini bir sistemdir. Kast; aynı işle meşgul olan, atadan miras kalan hakları, vazifeleri ve âdetleri ile birbirine sımsıkı bağlanan toplulukları ifade eder. Kast kişinin iradesi ile seçilemez ve değiştirilemez. Aynı kast üyeleri yalnızca birbirleri ile evlenebilir. Kast sisteminin nasıl başladığı tam olarak bilinmemekle birlikte kastlar dört ana sınıftan oluşur:

Brahmanlar: Rahipler ve din adamlarıdır.

Kşatriyalar: Hükümdar soyundan gelenler ve savaşçılardır.

Vaişyalar: Tüccar ve çiftçilerdir.

Sudralar: İşçilerdir.

Ayrıca kast sisteminin dışında kalan ve hiç bir hakkı olmayan paryalar vardır. Paryalar insan yerine konulmaz ve tapınaklara girmelerine izin verilmez. Kastlar, Tanrı Brahma’nın vücudunun farklı yerlerinden yaratılmıştır. Buna göre brahmanlar ağzından, kşatriyalar kollarından, vaişyalar midesinden, sudralar ise ayaklarından yaratılmışlardır.

Tenasüh, reenkarnasyon (ruh göçü) nedir?

Hinduizm’de önemli inanç konularından biri de tenasühtür (ruh göçü). Tenasüh, reenkarnasyon gibi kelimelerle ifade edilen samsara dünyadaki doğum-ölüm-yeniden doğuş döngüsünü ifade etmektedir. İnsan sonu olmayan bir tenasüh (ruhun bir bedenden başka bir bedene geçmesi) zinciri içerisinde gidip gelmektedir. Karma ise, ruhun bu döngüsel süreçteki durumunu düzenleyen prensibin adıdır. Ruhun bu döngüden kurtulmasına da Nirvana denilmektedir. Kurtuluşa ulaşan kimse mutlak tanrı Brahma ile bütünleşir veya ondan bir parça hâline gelir.

Hinduizm’deki tenasüh inancına göre insan bu dünyada yaptığı iyilik ve kötülüklere göre, bitki, hayvan, insan veya tanrı şeklinde tekrar doğmaktadır. Bu nedenle her Hintli, tekrar dünyaya geleceği hayatının daha iyi olması için, güzel davranışlar sergilemeye gayret eder. İşlediği kötülükler sebebiyle bitki veya hayvan olarak dünyaya gelmekten çekinir. Onların inancına göre içinde bulundukları kast, yaptıklarının bir sonucudur. Hinduizme göre kişinin hangi kasttan dünyaya geleceği şeklindeki sosyal statüsü, cinsiyetinin ne olacağı, bahtının nasıl olacağı ve diğer insanlarla ilişkisi gibi tüm hususlar onun önceki yaşamındaki davranışlarının sonucu olarak karma tarafından belirlenir. Hinduizmde ölüm, bir korku ve yokluk değil bir hâlden diğerine geçiştir.

Hinduzim’de inekler

Hinduzim’de inekler Tanrı olarak kabul edilmese de kutsal varlıklardır. İnekler yer, gök ve hava âleminin anası olarak görülmüştür. İnekler, kutsal kabul edildiği için dokunulmaz, kesilmez ve yenilmez varlıklardır. Hindistan’da inekler ve öküzler sokak ve caddelerde serbestçe gezmektedir.

Hinduizm inancındaki tenasüh inancının ahiret inancından farkı nedir?

Hinduizm inancındaki tenasüh, ruh göçü ve reenkarnasyon gibi inançlar; İslam’daki ahiret, cennet cehennem ve kıyamet inancı ile ters düştüğü için reddedilir. Kast sistemi ise Kur’an’da bahsedilen adalet anlayışına aykırı bir sistemdir. Hindularda zaman döngüseldir, bir başlangıcı ve sonu yoktur. Varlık âlemindeki her şey doğum-ölüm-yeniden diriliş şeklinde bir döngüye tâbidir. İslam düşüncesinde insan, bir kez doğar ve ölür. Öldükten sonra ruh artık bu dünyaya bir daha dönemez. Yeniden dirilme ise sadece kıyamet gününde olacaktır.

Hinduizm’in Ritüelleri (İbadetler)

Hinduizm’de ibadetler, genelde bireysel faaliyetlerdir, bir şekli yoktur ve evlerde yapılır. İbadetler cemaat hâlinde yapılmaz. Mabedlerde1 (tapınaklarda) ise ibadetler Brahmanlar tarafından yerine getirilir. Mabedlerde tanrıların heykelleri yer alır ve yıllık şenlikler düzenlenir. Bu şenliklerde tanrıların heykellerini kutsal nehirlere götürerek yıkarlar.

Hinduizm’de ibadetler her yerde, her zaman ve şekilde yapılabilir. İbadet etme hakkı sadece Brahman, Kşatriya ve Vaisya kastlarına mahsustur. Kadınlar, mabedlerde yapılan ibadetlere katılma hakkına sahip değildirler. Onlar, sadece ibadet maksadıyla yenilen yemekleri hazırlama ve tabakları temizlemekle görevlidirler.

Hindular, sabahleyin güneş doğmadan önce, öğle vaktinde ve güneş battıktan sonra olmak üzere günde üç defa ibadet ederler. Şafak vaktinde kalkan bir kimse, öncelikle kutsal “Om” hecesini okuyarak ibadete başlar.

Günlük ibadet, oruç, kurban

Om; ilahi kuvvetle dolu, kutsal sırlı bir kelime olarak kabul edilir. Evlerin özel olarak ayrılan bölümlerinde, tanrıları sembolize eden heykellerin önünde yapılan ayine puja denilir. Ayrıca Hindular kurban ibadetine önem verirler. Tanrılara sunulan her türlü hediye kurban olarak kabul edilir. Hindular nefsin temizliği için senenin belirli günlerinde ve bayramlarda perhiz adı altında oruç tutarlar. Oruçlu iken bazı yiyecekleri yemezler; bütün gece kutsal kitapları okuyarak ve Tanrıları düşünerek geçirirler.

Hinduizm’de Ganj Nehri’nin kutsallığı ve ölüleri yakma ritüeli

Hinduizm’deki ritüellerden biri de kutsal olduğuna inanılan Ganj Nehri’nde yıkanmaktır. Hinduizm’e göre bu nehirde yıkanmak ibadettir ve insanı günahlardan arındırdığına inanılmaktadır. Hindular, ruhun ölmezliğine inandıkları için ölülerini toprağa gömmezler. Ölenlerin cesetlerini yakarak küllerini kutsal kabul edilen Ganj Nehri’ne dökerler. Bir asır öncesine kadar Hindular, kadınları ölen kocasıyla birlikte yakarken şimdi bu âdetten vazgeçilmiştir. Hindular, ölünün yeni bir bedene girmesine yardımcı olmak için cenaze törenlerinde ikramlarda bulunurlar.

Hinduizm’de yoga ve meditasyon

Hinduizm’de yoga ve meditasyon da önemli dini ritüellerdendir. Yoga bir irade eğitimidir, egzersiz anlamına da gelir. Yoga yapan kişiye yogi denir. Yogi, nefesine hâkim olur ve zihnini bir noktada toplar. Ruh, yoga sayesinde bedenden ayrılır ve ölümsüzlüğe ulaşır. Yoga insanları kurtuluşa erdiren yoldur.

Hinduizm’in Kutsal Metinleri

Hinduizm’de kutsal metinler ikiye ayrılır:

1. Şruti (Vedalar): İlham edildiğine inanılan kutsal kitaplar

2. Smriti (Mahabharata ve Ramayana): Beşerî kaynaklı olduğu kabul edilen kutsal kitaplar.

Hinduizm’in dinsel metinlerinin başında Sanskritçe yazılmış Vedalar gelmektedir. Veda, kelime olarak “ilahi bilgi” anlamındadır. Vedalar, uzun bir süre şifahi olarak nakledildikten sonra yazıya geçirilmiş metinlerdir. İnsanlık tarihinin günümüze kadar gelen en eski dini metinleri olarak kabul edilirler.

Diğer kutsal kitaplar olan Brahmanalar, Upanişadlar ve Aranyakalar ise Vedalar’ın tamamlayıcı olarak kabul edilir. Mahabharata ve Ramayana ise Hindular için önemli olan iki destanın anlatıldığı kitaplardır.

Hinduizm’in Kutsal Mekânları ve Sembolleri

Hinduizm’in Kutsal Mekânları ve Hac

Hindistan’da mabetler, Hindu tanrılarının ikamet yerleridir. Aynı zamanda insanların tanrılarla buluşma, onları ziyaret etme ve çeşitli takdimlerde bulunma yerleridir. Her tanrının bir mabedi vardır ve o mabette tanrının bir tasviri veya heykeli bulunur. İbadet etme yerleri sadece mabetlerle sınırlı değildir, nehir kenarları, mağaralar, kutsal ziyaret yerleri, dağların zirveleri, nehirlerin birbirine kavuştukları noktalar ve evlerde ibadet edilebilir. Hindularda mabedsiz mekân yoktur. Kasaba ve şehirlerde büyük tapınaklar vardır.

Hindistan’da ziyaret edilen bir çok kutsal yer vardır. Himalaya’nın yüksek tepesi, Ganj Nehri ve Meru Dağı kutsal mekân olarak kabul edilmektedir. Ayrıca Tanrı Şiva’nın evi olarak görülen Beranes, kutsal mekânların en meşhurudur. Burayı ziyaret etmek bütün Hinduların temel arzusudur. Hinduizm’de kutsal yerlere yapılan ziyaret hac olarak kabul edilir.

Hinduizm’in sembolleri

Om: Hinduizm’deki “OM” sembolüdür.

Lotus Çiçeği (Padma): Hint dinlerinde kullanılan dini bir semboldür. El değmemiş güzelliği temsil eder.

Trisula: Tanrı Şiva’nın sembolüdür.

Hindu Swastika: Saat yönündeki swastika güneşin ve Tanrı Vişnu’nun sembolüdür. Aksi yöndeki swastika Tanrıça Kali, gece ve sihrin sembolüdür.

Budizm, Konfüçyanizm ve Taoizm, kurucusu, inanç esasları, kutsal metinleri

Açık Lise sınavlarına hazırlanmanın en kolay hali: AçıkTercih AÖL Test Çöz!

Mobil Uygulamamızı İNDİRİN! AÖL Yeni Müfredat Çıkmış Sınav Sorularını Çözün!