Coğrafya 9. Sınıf Kitap Özeti: 6. Ünite: Afetler ve Sürdürülebilir Çevre

6. Ünite: Afetler ve Sürdürülebilir Çevre

Bu ünitede, doğal ve beşerî faaliyetlerin neden olduğu afetlerin etkileri ve bu etkilerle başa çıkmak için geliştirilen yöntemler ele alınmıştır. Afetlerin toplumlar üzerindeki sosyal, ekonomik ve çevresel etkileri detaylandırılmış, sürdürülebilir çevre anlayışı ile afet yönetiminin ilişkisi üzerinde durulmuştur.

6.1. Afetler (Sayfa 189)

Afetler, doğal ya da beşerî kaynaklı olayların insanların yaşamını, ekonomik faaliyetlerini ve çevreyi olumsuz etkileyen sonuçları olarak tanımlanır. Afetlerin etkilerinin azaltılması, risk yönetimi ve bütüncül afet yaklaşımı önem taşır.

6.1.1. Tehlike, Risk ve Afet (Sayfa 190)

Afet kavramını anlamak için “tehlike”, “risk” ve “afet” terimleri arasındaki farkların iyi kavranması gerekir.

1. Tehlike:
   • İnsan yaşamını, çevreyi veya ekonomik faaliyetleri olumsuz etkileyebilecek potansiyele sahip olaydır.
   • Örneğin, bir volkanın patlama olasılığı bir tehlikedir.
2. Risk:
   • Tehlikenin gerçekleşmesi durumunda yaratacağı olumsuz sonuçların büyüklüğüdür.
   • Örneğin, yoğun nüfuslu bir yerleşim yerinin yanındaki bir volkan daha yüksek risk oluşturur.
3. Afet:
   • Tehlikenin gerçekleşmesiyle oluşan, toplumun varlıklarını, altyapıyı ve çevreyi etkileyen olaydır.
   • Örneğin, deprem sonucu binaların yıkılması ve insanların hayatını kaybetmesi bir afettir.

Bu kavramlar arasındaki ilişki şu şekilde özetlenebilir: Tehlike gerçekleşirse risk afet haline dönüşebilir. Afet yönetimi, bu süreci kontrol etmeyi ve etkilerini en aza indirmeyi amaçlar.

6.1.2. Afet Türleri 

Afetler, doğal ve beşerî afetler olmak üzere iki gruba ayrılır. Her iki türde de insanın etkisi ve risk azaltıcı önlemler önemlidir.

1. Doğal Afetler:

• Meteorolojik Afetler: Sel, fırtına, kuraklık, hortum gibi hava olaylarından kaynaklanır.
  • Örneğin: 2021’de Türkiye’de meydana gelen Batı Karadeniz sel felaketi.
• Jeolojik Afetler: Deprem, volkanik patlama ve heyelan gibi yer kabuğunda meydana gelen olaylardır.
  • Örneğin: 1999 Marmara Depremi.
• Hidrolojik Afetler: Taşkın, su baskını ve kuraklık gibi su kaynaklarıyla ilişkili afetlerdir.
  • Örneğin: Asya’nın muson yağmurlarının neden olduğu taşkınlar.
• Biyolojik Afetler: Salgın hastalıklar, istilacı türler veya tarımsal zararlılar gibi biyolojik faktörlerden kaynaklanır.
  • Örneğin: 2020 yılında tüm dünyayı etkileyen COVID-19 salgını.

2. Beşerî Afetler:

• Teknolojik Afetler: Sanayi kazaları, nükleer sızıntılar veya kimyasal maddelerin çevreye yayılmasıdır.
  • Örneğin: 1986 Çernobil Nükleer Felaketi.
• Sosyal Afetler: Göç, savaş, terör olayları veya ekonomik krizlerdir.
  • Örneğin: Suriye iç savaşının neden olduğu mülteci krizi.
• Kültürel Afetler: Tarihi eserlerin tahribatı veya çevresel bozulma gibi faktörlerden oluşur.

Afet türlerinin etkisi, toplumun ekonomik yapısını, sosyal dayanıklılığını ve çevresel sürdürülebilirliğini doğrudan etkiler.

6.1.3. Bütüncül Afet Yönetimi 

Bütüncül afet yönetimi, afetlerin her aşamasında etkili çözümler üreterek toplumun dayanıklılığını artırmayı amaçlar. Bu yaklaşım, afet öncesi, sırası ve sonrasında alınacak önlemleri kapsar.

1. Afet Öncesi Yönetim:
   • Risk analizi yapılması: Hangi bölgelerin hangi afetlere daha açık olduğunu belirlemek.
   • Eğitim ve farkındalık çalışmaları: Toplumun afetlere hazır olması.
   • Yapısal önlemler: Deprem dayanıklı binalar, barajlar ve erken uyarı sistemleri.
2. Afet Anı Yönetimi:
   • Hızlı müdahale: Arama-kurtarma ekiplerinin hızlı ve organize hareket etmesi.
   • Etkili iletişim: Afet sırasında halkın doğru bilgilendirilmesi.
   • Kaynakların doğru kullanımı: Gıda, su ve barınak temininin sağlanması.
3. Afet Sonrası Yönetim:
   • Rehabilitasyon: Afet sonrası hasar gören altyapının onarılması.
   • Yeniden inşa: Daha dayanıklı yapıların yapılması.
   • Psikolojik destek: Afetten etkilenen bireylerin normal yaşamlarına dönmesi için yardım sağlanması.

Sürdürülebilir Çevre ve Afet Yönetimi

Afet yönetimi, sürdürülebilir çevre anlayışıyla doğrudan ilişkilidir. Çevresel kaynakların bilinçli kullanımı, afetlerin etkisini azaltabilir. Örneğin, ormansızlaşmanın önlenmesi sel ve heyelan riskini düşürebilir. İklim değişikliğiyle mücadele ve çevre politikalarının geliştirilmesi, afetlerin etkilerinin azaltılmasında kritik rol oynar.

1. Ünite Coğrafya Bilimi

2. Ünite: Mekânsal Bilgi Teknolojileri

3. Ünite: Doğal Sistemler ve Süreçler

4. Ünite: Beşerî Sistemler ve Süreçler

5. Ünite: Ekonomik Faaliyetler ve Etkileri 

6. Ünite: Afetler ve Sürdürülebilir Çevre

7. Ünite: Bölgeler, Ülkeler ve Küresel Bağlantılar

Açık Lise sınavlarına hazırlanmanın en kolay hali: AçıkTercih AÖL Test Çöz!

Mobil Uygulamamızı İNDİRİN! AÖL Yeni Müfredat Çıkmış Sınav Sorularını Çözün!