SSCB’nin dağılmasıyla bağımsızlığını ilan eden Türk Cumhuriyetleri

SSCB’nin dağılmasıyla bağımsızlığını ilan eden Türk Cumhuriyetleri

SSCB’nin Dağılmasının Ardından Türki Cumhuriyetler: Azarebaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan’dır.

1. Azerbaycan

SSCB’nin dağılmasının ardından 1991’de Ebulfeyz Elçibey liderliğinde bağımsızlığını ilan etti. Ebulfeyz Elçibey döneminde, 1993’te Cumhurbaşkanı olan Haydar Aliyev dönemlerinde Türkiye ile Azerbaycan arasındaki ilişkiler gittikçe güçlendi.
Türkiye, SSCB’den ayrılarak bağımsızlık kazanan diğer Türk cumhuriyetleri gibi Azerbaycan için de Batılı ülkelere açılan kapı oldu.
Azeri petrollerinin dünyaya aktarımını sağlamak amacıyla oluşturulan Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı Türkiye’nin çabalarıyla hayata geçirildi. Bu boru hattı ABD ve Batılı devletler tarafından desteklenirken Rusya, İran ve Ermenistan’ın tepkilerine neden oldu. Hatta Rusya, Bakü’den kendi sınırları içerisindeki Novorossiysk kentine ulaşan alternatif bir boru hattı önerisinde bulunmuşsa da Bakü-Tiflis-Ceyhan hattının gerçekleşmesine engel olamamıştır.

Dağlık Karabağ Sorunu

Olaylar 1988 Şubat’ında çoğunluğu Ermeni milletvekillerinin oluşturduğunu Karabağ Parlamentosu’nun Ermenistan’a katılım kararı almasıyla başladı. Bu kararın ardından Türkler ve Ermeniler arasındaki gerginlik önce çatışmalara sonra da savaşa neden oldu.
SSCB yönetimi savaşı durdurmak amacıyla Karabağ’da silahların teslim edilmesine yönelik bir karar aldı. Bölgedeki Türkler silahlarını bırakmaya zorlanırken Ermeniler bu kararı uygulamaya yanaşmadı. Sonuçta Karabağ Türkleri savunmasız kaldı. Ermeniler SSCB’nin müdahalesinden yararlanarak Karabağ’ı işgal etti. İşgal sırasında bölgede çok sayıda sivil Türk nüfus katledildi ve göçe zorlandı. Bu katliamların en büyüğü ise “Hocalı Katliamı” olmuştu. Ermenistan Karabağ’da bugüne dek devam ettirdiği işgal Türkiye ile Ermenistan arasındaki sorunların ilk sırasını oluşturmaktadır.

2. Kazakistan

SSCB’nin dağılmasından yararlanarak bağımsızlık ilan eden Türk Cumhuriyetlerinden biri de Nursultan Nazarbayev liderliğindeki Kazakistan olmuştur. (1991)
SSCB’nin dağılmasından sonra 1991’de bağımsızlığını ilan eden Kazakistan’ı tanıyan ilk devlet Türkiye’dir.
SSCB’nin dağılmasından sonra bağımsızlık kazanan cumhuriyetler tarafından oluşturulan Bağımsız Devletler Topluluğu’nun kurulmasında öncülük yapan devletlerden biri Kazakistan olmuştur. Kazakistan aynı zamanda Çin, Rusya, Kırgızistan ve Tacikistan ile birlikte “Şanghay Beşlisi”ne üye ülkeler arasında yer almıştır. Ayrıca Kazakistan Birleşmiş Milletler, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konseyi (AGİT) ve İslam Konferansı’na da üye olmuştur.
Zengin krom, altın ve uranyum rezervine sahip olan Kazakistan, uluslararası şirketlerin yaptıkları yatırımlarla dünya ekonomisindeki etkinliğini gittikçe artırmaktadır.

3. Kırgızistan

SSCB’nin dağılmasıyla 1991’de bağımsızlığını kazanan Kırgızistan, on bir eski Sovyet cumhuriyeti tarafından kurulan Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) topluluğunda yer alan Türki Cumhuriyetlerden biri olmuştur. Kırgızistan, Birleşmiş Milletlere ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT)’na üye devletler arasında yerini almıştır.

Cengiz Aytmatov

Kırgızistan’ın uluslararası alanda en bilinen ismi Dünya edebiyatında çok önemli bir yere sahip olan Cengiz Aytmatov‘dur. Cengiz Aytmatov’un hayatı, politik faaliyet ve görüşleri, eserleri ve ödülleri için tıklayın!

4. Özbekistan

SSCB’nin dağılmasıyla 1991’de bağımsızlığını ilan eden Türk cumhuriyetlerinden biri de Özbekistan’dır. Özbekistan bağımsızlığını Gorbaçov tarafından 1990’da Özbek Komünist Partisi liderliğine getirilen “İslam Kerimov” önderliğinde gerçekleştirmiştir. Kerimov daha sonra Özbekistan Cumhurbaşkanlığı görevine getirilmiştir. Halen aynı görevi yürütmektedir.

5. Türkmenistan

Türkmenistan Basmacı Hareketi ile Ruslara karşı başlatılan bağımsızlık savaşının başarısız olmasının ardından 1924’te SSCB’nin yönetimi altına girmiş ve 1991’de diğer Türk Cumhuriyetleri gibi hağımsızlık kazanmıştır. Cumhurbaşkanlığına Saparmurad Niyazov seçilmiştir.
Orta Asya Cumhuriyetleri arasında en büyük doğal gaz rezervlerine ve yıllık üretim kapasitesine sahip olan devlet de yine Türkmenistan’dır. Türkmenistan ekonomisinin en önemli gelirleri doğalgaz, petrol ve tekstil ihracatından karşılanmaktadır. Diğer Türk Cumhuriyetleri gibi Türkiye ile yakın ilişkiler içerisindedir.
Kaynak: Tarihtestleri

Açık Lise sınavlarına hazırlanmanın en kolay hali: AçıkTercih AÖL Test Çöz!

Mobil Uygulamamızı İNDİRİN! AÖL Yeni Müfredat Çıkmış Sınav Sorularını Çözün!