Kavram Çeşitleri

Kavram çeşitleri nelerdir, mantıkta kavramlar kaça ayrılır, niceliklerine ve niteliklerine kavramlar kaça ayrılır, soyut ve somut kavram ne demektir, kollektif ve distribütif kavramlar arasındaki fark nedir? Mantık kavram çeşitleri konu anlatımı, özeti ve örnekleri…

A. Tek Tek Ele Alınışlarına Göre Kavramlar Nelerdir?

A.1. Tekil ve genel kavramlar
A.2. Somut ve soyut kavramlar
A.3. Kolektif ve distribütif kavramlar
A.4. Olumlu ve olumsuz kavramlar

B. Birbirleriyle İlişkilerine Göre Kavramlar Nelerdir?

B.1. Özlük ve ilintililik

A.1. Niceliklerine göre kavramlar: Tümel, Tikel ve Tekil Kavramlar

• Eğer bir kavram içine aldığı (kaplamında yer alan) tüm bireyleri ifade ediyorsa TÜMEL;
• Bireylerin bir kısmını ifade ediyorsa TİKEL;
• Bir tekini ifade ediyorsa TEKİL olur.

Örnek:

Tüm insanlar, Her insan, Bütün insanlar… TÜMEL

Bazı insanlar, Kimi insanlar, Bir kısım insanlar… TİKEL

Bu insan, Ali, Ayşe… TEKİL KAVRAM

A.2. Somut ve Soyut Kavramlar

Örnek:

Kalem, insan, masa, ağaç, şair, yurttaş… SOMUT

Güzellik, Pi sayısı, üçgen, şairlik, yurttaşlık… SOYUT KAVRAM

A.3. Kolektif ve Distrübitüf Kavramlar

• Eğer bir kavram bir topluluğu ifade ediyor ve yalnızca o toplulukta gerçekleşiyorsa KOLLEKTİF kavramdır;
• Eğer kavram hem toplulukta, hem de topluluğu oluşturan bireylerde geçekleşiyorsa DİSTRİBÜTİF kavramdır.

Örnek:   Ordu, meclis, heyet, orman, sınıf, takım, aile… KOLLEKTİF

Asker, vekil, üye, ağaç, öğrenci, oyuncu, çocuk… DİSTRÜBİTÜF KAVRAM

A.4. Olumlu (Pozitif) ve Olumsuz (Negatif) Kavramlar

Örnek:

Öğrenci, ölü, tembel, canlı, dingin, şımarık…

Öğrenci değil, ölü olmayan, tembel değil, cansız, dingin değil, şımarık değil…

Dikkat:

Örneklerden de anlaşılacağı üzere, mantık olumlu-olumsuz ayrımını yapıya, biçime göre yapar.

B.1. Birbiriyle İlişkilerine Göre Kavramlar: Özlük ve İlintililik Kavramları

Her önermede bir yüklenen kavram ile bir de yüklenilen kavram vardır. Bir önermede yüklenilen kavram yüklenenin özünde varsa, yani belirtilen özellik sadece o kavrama özgü ise bu kavram özlüktür.

Örneğin, “insan, okuyandır” ifadesinde “insan”, yüklenen; “okuyandır” ise yüklenilendir. Okumak kavramı, sadece insanın özüne ait bir özellik olduğu için bu önermedeki “okuyan” kavramı “insan” kavramına göre özlüktür.

Bir önermede yüklenilen kavram yüklenen kavramın özünü oluşturmuyor ve onun diğer türlerle ortak olan özelliklerine aitse bu kavrama ilintililik denir.

Örneğin, “işçi, emek harcayandır” ifadesinde “işçi”, yüklenen; “emek harcayandır” ise yüklenilendir. Emek harcamak, sadece işçilere özgü bir özellik değildir. Bu nedenle bu önermede, “emek harcayan” kavramı, “işçi” kavramına göre ilintililiktir.

Bu kavram nedir, ben daha çok bilgi istiyorum diyenler için: Mantıkta Kavram, Kavramın Etimolojisi, Sosyal Bilgilerde Kavram, Sözlük Anlamıyla Kavram!

Sonraki konu: Kavramlar Arası İlişkiler

Googleda bulun!

KR Mantık konu anlatımını Yaani’de bulun!

Mantık Ders Notları sayfasına dön!

Açık Lise sınavlarına hazırlanmanın en kolay hali: AçıkTercih AÖL Test Çöz!

Mobil Uygulamamızı İNDİRİN! AÖL Yeni Müfredat Çıkmış Sınav Sorularını Çözün!