Tanım, Tanımın Çeşitleri ve Koşulları
902 views
Tanım nedir, tanımın koşulları nelerdir, mantıkta kaç çeşit tanımdan söz edilir, nelerin tanımı yapılamaz? Mantığın, Kavramlar Mantığının temel konularından olan tanım ile ilgili aşağıda bu bilgileri ve örnek soru ve soru linklerini bulabilirsiniz.
Tanım (Tanımın tanımı):
“Nedir?” sorusuna verilen cevap, bir şeyin ne olduğunu belirtme, kavramı aydınlatma ve açıklama.
Tanımın çeşitleri:
A. Beş Tümele Göre Tanım:
1.Özle ilgili tam tanım
2.Özle ilgili eksik tanım
3.İlintiyle ilgili tam tanım
4.İlintiyle ilgili eksik tanım
B. Tanımlanana Göre Tanım:
1.Nesne tanımı
2.Ad tanımı
Tanımın çeşitleri:
A.Beş Tümele Göre Tanım:
1.Özle ilgili tam tanım:
Yakın cins ve yakın ayrıma göre yapılır.
Örnek: İnsan düşünen duyguludur.
Örnek: İnsan düşünen duyguludur.
2.Özle ilgili eksik tanım:
3.İlintiyle ilgili tam tanım:
Özgülük ve yakın cinsle yapılır.
Kuş ötücü bir omurgalıdır. ⇒ (Özgülük – yakın cins)
Kuş ötücü bir omurgalıdır. ⇒ (Özgülük – yakın cins)
4.İlintiyle ilgili eksik tanım:
İlinti ve uzak cinsle yapılır.
Kuş beslenen varlıktır. ⇒ (ilinti – uzak cinsi)
Kuş beslenen varlıktır. ⇒ (ilinti – uzak cinsi)
Örnek Soru:
Özle ilgili tam tanım, bir şeyin yakın cinsi ve yakın ayrımıyla yapılan tanımdır.
Yukarıdaki şema ve açıklamaya göre, aşağıdakilerden hangisi özle ilgili tam tanıma örnektir?
A] Trompet bir alettir.
B] Ney müzik aletidir.
C] Nefesli çalgılar birer alettir.
D] Trompet metalden yapılmış bir alettir.
E] Ney kamıştan yapılmış nefesli bir çalgıdır.
B] Ney müzik aletidir.
C] Nefesli çalgılar birer alettir.
D] Trompet metalden yapılmış bir alettir.
E] Ney kamıştan yapılmış nefesli bir çalgıdır.
2006 ÖSS
Çözüm:
Özle ilgili tam tanımın yakın cins ve yakın ayrıma dayalı bir tanım olduğu soruda da verilmiş. Soruda verilen şemada da Cins ve ayrımları belirlemek mümkündür. Buna göre:
A seçeneğinde Trompetin sadece uzak cinsi verilmiş,
B seçeneğinde Ney’in sadece uzak cinsi verilmiş,
C seçeneğinde Nefesli Çalıgıların sadece uzak cinsi verilmiş,
D seçeneğinde Trompetin ayrımı verilmiştir.
E seçeneğinde ise Ney’in hem ayrımı (kamıştan yapılmış olması) ve hem de yakın cinsi (nefesli çalgı) verilerek özle ilgili tam tanım yapılmıştır.
Cevap: E
Nelerin tanımı yapılamaz?
- Porphyrios ağacında en üstte yer alan varlık kavramı ve benzer şekilde bir sistemde en üst ve en temel unsur durumunda olan kavramların tanımı yapılamaz. Örneğin: Varlık ve nokta gibi kavramlar…
- Duygular gibi öznel yaşantıların ve öznel yaşantılara dayalı kavramların tanımı yapılamaz. Örneğin: Aşk, nefret, haset, kin, öfke, sevgi…
- Basit duyusal yaşantıların tanımı yapılamaz. Örneğin: Koku…
Tanımın Koşulları:
- Tanım, tanımlanan bir özne ile tanımlayan bir yüklemden oluşan çelişkisiz bir önerme olmalıdır. Örneğin, “Taş, cansız ve sert bir cisimdir.”
- Bir kavramın kaplamına giren tüm bireyler, tanımın içinde olmalıdır. Yani tanım tam olmalıdır. Kaplama ait olmayan bireyler ise tanımın dışında olmalıdır (Efradını cami, ağyarını mani olmalıdır).
- Kavramın içleminde bulunan ana özellikler tam olarak tanımın içinde yer almalıdır.
- Bir kavram kendisinden daha açık olmayan başka bir terimle tanımlanmamalıdır.
- Tanımda kısır döngü (devri batın) olmamalıdır. Örneğin, “Atatürk, Mustafa Kemal’dir.” Mustafa Kemal, Atatürk’tür.”
Örnek soru: Tanım ve tanımın koşulları ile ilgili LYS Felsefe Grubu 2011 Mantık Sınavı 2. soru
Sonraki konu: Önermeler Mantığı
Açık Lise sınavlarına hazırlanmanın en kolay hali: AçıkTercih AÖL Test Çöz!


Mobil Uygulamamızı İNDİRİN! AÖL Yeni Müfredat Çıkmış Sınav Sorularını Çözün!
Etiketler: ağyarını mani ne demek, Efradını cami, mantık konu özeti, Tanım, Tanımın Çeşitleri ve Koşulları
Eklenme Tarihi: 19 Şubat 2015
Konu hakkında yorumunuzu yazın