Toplumsal Kurumlar: Ekonomi

İçindekiler

Toplumsal Kurumlar: Ekonomi, Sosyoloji Dersi Özet Konu Anlatımı

Ekonomi Nedir? Toplumsal bir kurum olarak ekonominin tanımı, bir sosyal bilim olarak ekonominin tanımı:

İnsanların sınırsız olan gereksinimlerini sınırlı olan   kaynakları kullanarak karşılamaya yönelik etkinliklere   ekonomik etkinlik (üretim, tüketim, bölüşüm, değişim,   işbölümü, pazarlama, rekabet, girişim, yatırım vb.) denir.

  • Ekonomik etkinlikleri belirli kurallarla düzenlemek gerekliliğinden doğan toplumsal kuruma EKONOMİ KURUMU;
  • Bu etkinlikleri neden – sonuç ilişkisi içinde inceleyen bilime de EKONOMİ BİLİMİ denir.

Ekonominin Temel Kavramları

İhtiyaç (Gereksinim):

İnsanların mal ve hizmetlere yönelik olarak tüketim isteği duymalarına denir.

İnsan ihtiyaçlarının bir kısmı birincil nitelik taşırken (yemek yeme, su içme, giyinme, barınma vb.), bir kısım ihtiyaçlar ise ikincil niteliklidir. (otomobil, vazo, tablo almak, sinemaya gitmek vb.)

  • İhtiyaçlar sınırsızdır. Bir ihtiyaç karşılanınca diğer ihtiyaçlar doğar.
  • İhtiyaçların şiddeti kişiden kişiye, toplumdan topluma, zamana ve duruma göre değişir.
  • İhtiyaçlar doyuruldukça şiddeti azalır.
  • İhtiyaçlar birbirinin yerine geçebilir.

İnsan ihtiyaçlarını karşılama özelliğine sahip nesnelere mal, etkinliklere hizmet denir.

Mal çeşitleri:

1.Serbest Mal:

  Doğada serbest halde bulunan mallardır. Güneş ışığı, yağmur suyu… Ekonomik bir değer ifade etmediği için ekonomi de mal denilince serbest mallar değil, ekonomik mallar akla gelir.

2.Ekonomik mal

Üretiminde belirli bir emek harcanan ve bir değişim değeri bulunan mallardır. İki çeşidi vardır:

a.Tüketim malı:

-Dayanıklı tüketim malları

-Dayanıksız tüketim malları

b. Üretim Malı:

Bir başka malın ya da bir hizmetin üretilmesinde kullanılan, insan ihtiyaçlarını doğrudan değil, dolaylı olarak karşılamada kullanılan mallardır. Örneğin: Sütü kendimiz içmek için kullanırsak tüketim malı; pasta imalatında kullanırsak üretim malı olur. Üretim malları da araç-gereç ve makineleri ifade eden üretim araçları ve işlenecek malları ifade eden hammadde olarak ikiye ayrılır.

Örnek soru:

  • Hava, el sürülmemiş topraklar, kendi kendine yetişen ağaçlar vb. mal değildir.
  • Kendisi için bir kazak ören kişi mal üretmemiştir.
  • Ortaçağda köylülerin derebeyi için ürettikleri tahıl mal değildir.
  • Ürettiği tereyağını pazara götürüp satan ve elde ettiği parayla şeker alan bir köylünün sattığı tereyağı maldır.

Bu bilgilere göre bir nesnenin “mal” niteliğini kazanması neye bağlıdır?

A) insanın bir ihtiyacını gidermesine

B) Çok sayıda insan tarafından kullanılmasına

C) Üretiminde birden çok insanın rol almasına

D) işlendikten sonra kullanılır hale gelmesine

E) Değişim amacıyla üretilmesine

Cevap: E

Temel Ekonomik Faaliyetler

Ekonomik etkinlikleri şu başlık ve kavramlar halinde incelemek mümkündür:

1.Üretim:

2.Bölüşüm

3.Tüketim

4.Değişim

Üretim:

İnsan gereksinimlerini karşılamak amacıyla doğadaki kaynakların yerinde, dokusunda, biçiminde değişiklik yaparak kullanılabilir veya tüketilebilir duruma getirilmesine üretim denir. Üretim, kullanım değeri olan mal ve hizmetlerin ortaya çıkarılması sürecidir.

Bölüşüm:

Üretim sonucu ortaya çıkan mal veya değerin üretimin unsurları arasında paylaşılmasıdır.

Üretimin unsurları ve üretimden aldıkları paylar:

1.Emek (işgücü)      ⇒    Ücret

2.Sermaye                ⇒    Faiz

3.Doğal kaynaklar  ⇒    Kira/Rant

4.Girişim                  ⇒    Kar (veya zarar)

Tüketim:

Üretilen mal veya hizmetlerin ihtiyaçları karşılamak amacıyla kullanılmasıdır.

Fayda: Mal ya da hizmetlerin insan gereksinimlerini karşılama özelliğine denir.

Buna göre tüketim “bir veya hizmetin fayda elde etmek için kullanılması olarak da tanımlanabilir. Örneğin: Buzdolabı

Değişim:

Üretilen mal veya hizmetin ihtiyaç duyulan başka mal veya hizmetlerle değiştirilmesidir. İlk çağlarda görülen ilkel değişim yöntemi mal veya hizmetin mal veya hizmet ile değiştirilmesi idi; buna takas veya trampa denir. Paranın icadından itibaren değişim para aracılığıyla yapılmaya başlanmıştır.

Örnek soru (1983):

Pazar ekonomisi, ihtiyaç fazlası ürünlerin başka ürünlerle değiştirilmesiyle ortaya çıkmıştır.

Bu görüşe göre, pazar ekonomisinin ortaya çıkmasını sağlayan başlıca etken aşağıdakilerden hangisidir?

  1. A) Değişim aracı olan paranın bulunması
  2. B) Ürünlerin aynı kalitede olması
  3. C) İnsanlar arası ilişkilerin yaygınlaşması
  4. D) Üretimin tüketimden fazla olması
  5. E) işyerlerinin belirli bölgelerde toplanması

Cevap: D

Para ve değer:

Para, bir değişim aracı ve bir değer ölçü birimidir. Para aynı zamanda bir tasarruf aracıdır.

Döviz kurları – dış ülke paraları karşısında milli paranın değeri:

a) Devalüasyon:

Ulusal para biriminin diğer ülke paraları (döviz) karşısında değer kaybetmesidir.

b) Revalüasyon:

Bir devletin ihracaatının azalmaması gibi amaçlarla kendi ulusal parasının değerini diğer para birimleri karşısında düşürülmesi, yeniden düzenlenmesidir.

Paranın mal ve hizmetler karşısındaki değeri:

a) Enflasyon:

Paranın alım gücünün düşmesi, mal ve hizmetlerin (alınan maaş ve ücretlere oranla) pahalılaşması durumudur.

b) Deflasyon:

Enflasyon olarak enflasyonda belirli bir dönem içinde fiyatlarda artma eğilimi varken, deflasyonda ise fiyatlarda belirli bir zaman aralığında sürekli düşüş görülür. (Bizde pek örneği olmayan bir durum. Tabii şunu da eklemek lazım: Biz hep enflasyondan şikayetçi oluruz, enflasyon bize göre bir canavardır, siyasetçilerimiz öteden beri enflasyon canavarının boynunu kırmayı, vatandaşı enflasyon canavarına ezdirmemeyi vaat eder. Böyle bakınca enflasyon kaka, deflasyon cici zannedilebilir. Oysa ekonomi için deflasyon da en az enflasyon kadar zararlıdır. Sağlıklı olan piyasaların belirli bir istikrarla sürdürülebilmesidir. Örneğin, Japonya dönem dönem yıllarca süren deflasyon sorunu yaşamaktadır.)

İş bölümü:

a) Doğal İşbölümü (Basit işbölümü): Yaş ve cinsiyet ayrımına dayanan iş bölümüdür.

b) Mesleki İşbölümü:  Farklı iş ve mesleklerin farklı kişilerce yapıldığı işbölümüdür. (Demirci, berber, terzi, kunduracı,nalbant, çoban, çiftçi…)

c) Teknik İşbölümü: Sanayileşme süreci içinde, işleri hızlandırmak ve seri üretim yapmak amacıyla ortaya çıkan işbölümüdür. Bir mal veya hizmetin üretilmesinde farklı aşamalarda farklı kişilerin uzmanlaşıp görev aldığı işbölümü tipidir.

Örnek soru (1989):

19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan seri üretim anlayışı, çalışanların işlerinden soğumasına ve işlerine yabancılaşmasına neden oldu. Çünkü bu sistemde:

  • İşçiler, işlerini kendileri düzenlemediklerinden ve ne üretileceğine kendileri karar vermediklerinden, emekleriyle ortaya koydukları ürünlerden uzaklaştılar.
  • İşçiler, üretim biçimi ve zamanlaması, makine ve aletlerin seçimi gibi konulardan uzak tutulduklarında, çalıştıkları ortamın denetimini kaybettiler.

Bu görüşe göre, seri üretim sistemi çalışanların hangi isteklerini karşılamada yetersiz kaldığı için yabancılaşmaya yol açmaktadır?

A) Çeşitli sosyal haklardan yararlanma

B) Çalışma süresi sonunda yeterince dinlenme

C) Rahat yaşamayı sağlayacak bir gelir elde etme

D) Toplumsal konumunu güçlendirme

E) İşle ilgili kararlara katılma

Cevap: E

Toplumsal Kurumlar: Aile, Sosyoloji Konu Testi

Toplumsal Kurumlar:

Aile

Devlet

Ekonomi

Sosyal Medyada Paylaş Facebook Twitter Google+
Açık Lise sınavlarına hazırlanmanın en kolay hali: AçıkTercih AÖL Test Çöz!

Mobil Uygulamamızı İNDİRİN! AÖL Yeni Müfredat Çıkmış Sınav Sorularını Çözün!


Etiketler: , , , , , , ,
Eklenme Tarihi: 3 Mayıs 2018

Facebook Yorumları

Konu hakkında yorumunuzu yazın

Yorum yapmak için giriş yapmalısınız.